Doanh nghiệp chật vật với phụ phí hàng hải

(VnExpress) - Nhiều nhà nhập khẩu Việt Nam đang phải trả một số khoản phí vô lý cho chủ tàu nước ngoài. Thế nhưng, do loại phí này không thuộc diện quản lý nên khi doanh nghiệp kêu cứu, nhà chức trách mới nghĩ đến việc kiểm tra.

Bộ Tài chính vẫn đang kiên quyết đề xuất với Chính phủ về việc thành lập đoàn kiểm tra để làm rõ việc chủ tàu nước ngoài thu một số loại phí vô lý của nhà nhập khẩu Việt Nam. Cơ sở để cơ quan này đưa ra kiến nghị trên, xuất phát từ việc Công ty TNHH Thương mại và Kho vận DEVYT phản ánh việc doanh nghiệp bị thu hai loại phí tắc nghẽn cảng và phí mất cân đối container tại Cảng Hải Phòng.

Ông Nghiêm Quốc Vinh, Trưởng phòng Pháp chế Cảng vụ Hải Phòng cho biết phía Việt Nam không quản lý các loại cước vận tải biển từ chủ tàu quốc tế. Các mức cước phí là do phía chủ tàu nước ngoài và doanh nghiệp Việt Nam tự thương lượng và thực hiện theo hợp đồng.

“Thời gian qua, chúng tôi cũng nghe một số doanh nghiệp phản ánh về việc chủ tàu nước ngoài thu một số khoản phí vô lý, chúng tôi đã tập hợp ý kiến và phản ánh lên cấp có thẩm quyền”, ông Vinh cho biết.

Phó chủ tịch Hiệp hội Giao nhận kho vận Việt Nam (Viffas) - ông Nguyễn Hùng cũng cho biết: “Đúng là có những loại cước chưa hợp lý. Tuy nhiên, hầu hết các khoản phí này đã được đề cập đến trong hợp đồng vận tải. Do vậy, doanh nghiệp nên đàm phán kỹ với đối tác và hãng vận chuyển để không phải chịu ấm ức sau này”.

Giám đốc một doanh nghiệp nhập khẩu ôtô lớn ở Hà Nội cho biết đành rằng khi đưa ra các mức phí, chủ tàu có thông báo tới doanh nghiệp. Thế nhưng, việc thương lượng để giảm giá là rất khó khăn. “Hàng hóa đến ngày đến giờ cần phải về, việc cần vẫn phải thuê tàu. Hầu hết các hãng đều thu các khoản phí trên thì doanh nghiệp phải chấp nhận thôi”, ông nói.

Giới chuyên gia cho rằng hiện nay cả phí ách tắc cảng và mất cân đối container đều không có tên trong danh mục quản lý của Nhà nước. Do vậy, việc kiểm tra các đơn vị chủ tàu không đơn giản mà cần phải bám vào các điều khoản của thông lệ quốc tế. Một chuyên gia cho rằng việc thu thêm các khoản phí trên thực chất là tăng giá cước. Tuy nhiên, mức tăng có hợp lý và đúng quy định không thì cần phải kiểm tra thực tế.

Trao đổi với VnExpress.net, các chủ tàu nước ngoài cũng giải bày một số cái khó mà họ gặp phải. Đại diện một hãng tàu lớn của Trung Quốc tại Việt Nam khẳng định thực chất việc thu thêm một số khoản phụ phí là tăng giá cước vận tải. “Trong những năm qua, giá cước vận tại biển quốc tế biến động mạnh. Cước cho một container 20 feet đi châu Âu có lúc lên đến 1.700 USD nhưng lại tụt thảm hại vào năm 2008, còn có 500 USD. Đến nay, mức cước này khoảng 1.200 USD cho một container”, đại diện này giải thích.

Theo ông này thì mức giá 1.200 USD nói trên đã khá sát với giá thành vận tải và nếu chỉ thu mức phí nói trên thì các hãng tàu “hết đường có lãi”. “Hiện nay giá xăng dầu thế giới biến động bất thường, nên giá thành vận tải cũng biến động liên tục. Do đó, các hãng tàu hoặc sẽ tăng cước công bố cho khách hàng hoặc tìm cách thu thêm một số khoản phụ”, đại diện này cho biết.

Giải thích về các khoản phụ phí, Chủ tịch hội đồng quản trị một công ty đại lý vận tải cho biết, phí mất cân đối mà các doanh nghiệp đề cập thực chất là cước trả cho việc vận tải vỏ container từ nơi này đến nơi khác. “Giả sử một hãng tàu nhận được nhiều đơn hàng xuất hơn nhập khẩu thì ở cảng đi, họ sẽ bị thiếu container. Khách hàng khi đó sẽ phải trả thêm tiền cho việc chuyển vỏ từ nơi khác đến”, ông này giải thích.

“Ở Việt Nam còn xảy ra một hiện tượng khác là thiếu container loại 40 feet vì hàng nhập về đa phần là hàng loại nhỏ, chứa trong vỏ 20 feet. Trong khi đó, hàng xuất lại đa phần là loại thô, cồng kềnh, cần loại lớn hơn”, đại diện này nói thêm.

Riêng về phí tắc nghẽn cảng (PCS), ông này cũng thừa nhận đây chỉ là loại phí mang tính thời vụ nhưng lại khá phổ biến ở Việt Nam do hạ tầng giao thông cảng biển còn nhiều bất cập. Điều này buộc các hãng tàu phải thuê nhân công làm tăng ca, đảo vỏ nhiều lần, khiến chi phí xếp dỡ tăng cao.

Bộ Tài chính đề nghị Chính phủ cho phép thành lập đoàn liên ngành để làm việc với một số hãng tàu để làm rõ việc tăng phí, giá dịch vụ đã thực sự phù hợp với thông lệ quốc tế. Đoàn công tác này có sự tham gia của Bộ Giao thông Vận Tải, các cục vụ thuộc Bộ Tài chính, Tổng cục hải quan, Cục Quản lý Cạnh tranh Bộ Công Thương, Hiệp hội cảng biển VN và Hiệp hội chủ hàng VN.

Riêng Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Bộ Tài chính đề nghị đơn vị này giữ vai trò chủ trì phối hợp với Hiệp hội chủ hàng để đàm phán lại các mức phí và giá cho phù hợp.

Bộ Tài chính đang đề xuất thành lập đoàn liên ngành để làm rõ việc một số chủ tàu nước ngoài vận chuyển tại VN có biểu hiện liên kết độc quyền về giá cước.

Trong văn bản gửi Chính phủ hồi đầu tháng, Bộ Tài chính cho hay theo phản ánh của một số doanh nghiệp Việt, tại các cảng thời gian qua xuất hiện tình trạng chủ tàu thu thêm khoản phí tắc nghẽn và phí mất cân đối container. Các khoản phí này được các chủ tàu thu theo hình thức mùa vụ, tại các thời điểm cảng bị quá tải, hàng hóa tồn ứ nhiều. Bên cạnh đó, vào lúc cao điểm hàng nhập nhiều, hàng xuất ít, chủ tàu thu thêm phí để bù đắp chi phí chở container rỗng ra khỏi Việt Nam...

Nguyên nhân dẫn đến việc chủ tàu tự ý thu 2 khoản phí trên theo Bộ Tài chính xuất phát từ việc hạ tầng giao thông và cảng biển của VN còn nhiều bất cập. Hệ thống đường giao thông ra vào cảng Đình Vũ, Hải Phòng xuống cấp nghiêm trọng, thường xuyên tắc nghẽn, ảnh hưởng đến hoạt động của các cảng và hãng tàu. Tại các dịp nghỉ lễ dài, cảng Cát Lái thuộc địa bàn TP HCM cũng thường xuyên xảy ra ách tắc, hàng hóa ứ đọng chậm thông quan trong thời gian dài.

Bên cạnh đó, cơ cấu xuất nhập khẩu hàng hóa có sự chênh lệch quá lớn. Hiện mỗi năm, nhập siêu của Việt Nam vào khoảng trên dưới 20% kim ngạch. Chỉ tính riêng năm 2010, nhập siêu của Việt Nam lên tới 12,6 tỷ đôla. Do vậy, tại các cảng thường xuyên xuất hiện tình trạng hàng nhập cao hơn rất nhiều so với hàng xuất.

Tuy nhiên, theo Bộ Tài chính, cả 2 mức phí mà chủ tàu thu trên đều không nằm trong danh mục các khoản thu do Nhà nước quy định. Cơ quan này cho rằng phát sinh thêm hai khoản phí trên là một hình thức tăng giá cước vận tải. Còn việc, các chủ tàu nước ngoài đồng loạt tăng phí và giá dịch vụ có dấu hiệu liên hết độc quyền về giá, làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Trong bối cảnh làm phát tăng cao, doanh nghiệp trong nước mất thêm một khoản chi phí khá lớn bằng ngoại tệ và rất bất hợp lý để thanh toán cho hãng tàu nước ngoài.

Từ quan điểm của mình, Bộ Tài chính đề nghị Chính phủ cho phép thành lập đoàn liên ngành để làm việc với một số hãng tàu để làm rõ việc tăng phí, giá dịch vụ đã thực sự phù hợp với thông lệ quốc tế. Đoàn công tác này có sự tham gia của Bộ Giao thông Vận Tải, các cục vụ thuộc Bộ Tài chính, Tổng cục hải quan, Cục Quản lý Cạnh tranh Bộ Công Thương, Hiệp hội cảng biển VN và Hiệp hội chủ hàng VN.

Riêng Phòng Thương mại và Công nghiệp VN, Bộ Tài chính đề nghị đơn vị này giữ vai trò chủ trì phối hợp với Hiệp hội chủ hàng để đàm phán lại các mức phí và giá cho phù hợp.